Mahalle Bostanları

Aynı zamanda topluluk bahçeleri olarak da bilinen mahalle bostanları, 1970'lerin başından itibaren kullanılmayan boş arazilerde veya belediye tarafından gıda üretimi ve mahalle güzelleştirmesi amacıyla tahsis edilen arazilerde, sosyal olarak dışlanmış ve boş bölgelerde yaşayan gruplar için bostanlar oluşturma süreciyle başlamıştır. Toplum bahçelerinin dünyanın çoğu şehrinde bulunan ve işleyen pratikleri, 2000 yılında gerçekleşen Nottingham Konferansı'nda kategorize edilmiştir: rekreasyon amaçlı paylaşılan bahçeler, çocuk ve okul bahçeleri, girişimcilik bahçeleri, çalışma ve eğitim amaçlı/hırsızlık önleyici bahçeler, iyileştirme ve terapi/sessiz bahçeler, cep bahçeleri/parkları, ekolojik restorasyon bahçeleri/parkları ve bilgilendirici/tanıtıcı bahçeler.

Özellikle dezavantajlı mahallelerde meydana gelen sosyal dışlanma ve yoksulluğun etkilerini hafifletmek amacıyla oluşturulan girişimcilik bahçeleri, ihtiyaca göre çeşitlendirilebilen topluluk bahçeleridir. Burada üretilen organik ürünler yerel işletmelere satılmakta ve katılan gençlere hem iş eğitimi hem de gelir sağlayan çift yönlü bir amaca hizmet etmektedir. Mahalleler ve farklı sosyal gruplar arasında yeşil alan ve gıda konusunda mekansal eşitliğin sağlanabilmesi için, toplum temelli uygulamalarla mevcut kentsel mekanların gıda üretimine yönelik kullanımına öncelik verilmelidir. 

Temel bir insan hakkı olan sağlıklı gıdaya erişilebilirlik, "kent hakkı", "sağlıklı şehirler", "yeşil altyapı stratejileri" ve "gıda egemenliği" kavramlarıyla ilişkilidir. Mahalle bostanları özelinde ele alınan toplum tabanlı kentsel tarım uygulamaları, kentsel ekoloji, gıda egemenliği, yerel sürdürülebilir kalkınma ve kentsel yoksulluğun önlenmesi gibi konulara odaklanarak İzmir'deki kentsel yeşil alan miktarını artırmayı hedeflemektedir. Bu amaçlar doğrultusunda inşa edilen Kadifekale Mahalle Bostanı, "Başka Bir Tarım Mümkün" vizyonuyla ve doğayla uyum içinde olan döngüsel bir şehir anlayışıyla, iyi, temiz ve adil gıdaya erişimi kolaylaştırmak amacıyla kurulmuştur. İzmir Büyükşehir Belediyesi, kurduğu mahalle bostanları aracılığıyla tarımsal üretim faaliyetlerini kentsel yaşamla birleştirmektedir. Temmuz 2022'de ilk ürünlerini alan mahalle sakinleri, kaybolmaya yüz tutmuş yerli tohumlardan sağlıklı ürünler yetiştirerek gıda ihtiyaçlarını karşılamıştır. İzmir Büyükşehir Belediyesi Gençlik ve Sosyal Projeler Müdürlüğü'nün "MERCEK: Kadifekale Projesi" koordinasyonunda Mayıs 2023'te bostanda fidan dikim etkinlikleri gerçekleştirilmiştir.

Kadifekale Mahalle Bostanı, kent hakkına erişim yolunda atılan yeni bir adım olarak görülebilir. Mahalleli kadınlar arasındaki dayanışma ağlarının güçlendirilmesi ve sosyal entegrasyon yaklaşımı ile hareket edilerek yaşayanların sağlıklı gıdaya erişimi sağlanmaktadır. Ayrıca, fidan dikim uygulamaları ve eğitimlerle mahalleli çocuklar sürdürülebilirlik ve tarım konusunda eğitim almaktadır. Kadifekale Mahalle Bostanında şu anda 80 kadın ve 90 öğrenci, toplam 170 kişi üretim yapmaktadır. Talebin yüksek olması nedeniyle bölgede yeni mahalle bostanlarının açılması gündemdedir. Ayrıca, İzmir genelinde benzer amaçlarla (ör. MTK Altındağ, Fırat Çocuk Bahçesi, Buca Mustafa Kemal Mahallesi ve Limontepe) yakın gelecekte daha fazla mahalle bostanı açılması gündemdedir.